İnsanın dünyadaki ilk sığınağı annesinin rahmi, ilk yurdu babasının şefkatli omzudur. Rabbimiz, kulluk emrinin hemen ardından ana babaya iyiliği emrederek bu hakikati kalplerimize nakşetmiştir:

 “Rabbin, yalnızca kendisine kulluk etmenizi ve anne babanıza iyi davranmanızı emretti.” (İsrâ 23)

Kur’an, Allah’a kullukla ana babaya hürmeti aynı cümlede anarak, onların hakkını göklerden gelen bir emirle koruma altına almıştır. Çünkü Allah’a gerçek kulluğun nişanesi, anne babaya gösterilen vefadır.

Kulluğun İmtihanı: Ana Babaya İyilik

İyilik ve saygı, sadece onların yaşadığı döneme değil, hayatımızın her anına yayılmalıdır. “Anne babaya “öf bile deme” buyruğu (İsrâ 23), sadece sözlü saygıyı değil, kalpteki inceliği de öğretir. Kur’an Yolu Tefsiri’nde  “Allah’a kulluk emrinden hemen sonra ana babaya iyiliğin zikredilmesi, bu görevin ne kadar büyük bir kulluk göstergesi olduğunu anlatır.”

Zira Allah’a nasıl karşılıksız nimetlerle şükrediyorsak, anne babanın da karşılıksız fedakârlığına aynı minnettarlıkla mukabele etmeliyiz.

Hadislerle Ebeveyn Hakkı

Resûlullah ﷺ buyurdu: “Cennetin orta kapısı annendir; dilersen o kapıyı tut, dilersen elinden kaçır.” (Tirmizî, Birr 3)

Yine başka bir hadisinde: “En faziletli amel nedir?” diye sorulduğunda, “Vaktinde kılınan namaz, ana babaya iyilik ve Allah yolunda cihad.” buyurmuştur. (Buhârî, Cihad 1)

Demek ki Cennet yolu sadece secdeyle değil, anne babanın duasıyla da açılıyor. Çünkü onların kalbinden çıkan bir “Allah razı olsun” sözü, göklere yükselen en güzel duadır.

Sahabe Hayatında Anne Baba Sevgisi

Sahabe efendilerimiz bu hakikati en güzel şekilde yaşamışlardır.

Abdullah b. Ömer (ra), yaşlı annesini deveyle hacca götürdüğünde, “Ey İbn Ömer! Onun hakkını ödedim mi?” diye sorar. O da şu cevabı alır: “Hayır, doğum sancısının bir nefesine bile denk değildir.”

Ebû Hüreyre (ra) annesi Müslüman olunca sevinçten ağlamış, secdeye kapanmış ve “Ey Rabbim! Annemi hidâyete erdirdin; ne büyük bir lütuf!” diyerek hamd etmiştir. Onların hayatında, ebeveyne hürmet bir alışkanlık değil, bir ibadet bilinciydi.

Alimlerin Gözünden Vefa ve Hizmet

İmam Gazâlî, İhyâu Ulûmiddîn’de şöyle der: “Ana babaya iyilik, Allah’a yaklaşmanın en emin yollarındandır; çünkü onların rızası, Allah’ın rızasına açılan bir kapıdır.”

Mevlânâ ise Mesnevî’sinde şöyle nasihat eder: “Ana babanın duası, evladın ömrüne bereket, kalbine huzur katar.”

Elmalılı Hamdi Yazır da şu uyarıda bulunur: “Ana babaya iyilik, sadece bir nezaket değil, insanlık terbiyesinin mihenk taşıdır.”

Gerçekten de bir evladın büyüklüğü, anne babasına gösterdiği saygıyla ölçülür.

Çağımıza Mesaj: Yalnız Kalan Ebeveynler

Bugünün dünyasında nice anne babalar, evlatlarının yoğunluğu arasında sessiz bir yalnızlığa mahkûm. Teknolojiye, işe, sosyal medyaya vakit ayıran ama anne babasına bir telefon etmeye üşenen bir nesil büyüyor. Oysa Resûlullah ﷺ buyuruyor:

“Kişi öldükten sonra amel defteri kapanır; ancak geride dua eden bir evlat bırakmışsa, o dua defterini hep açık tutar.” (Müslim, Vasiyye 14)

Hayattayken hizmetle, vefatlarından sonra dua ve sadakayla onların haklarına vefa göstermek, kulluğumuzun bir parçasıdır.

Sonuç ve Dua

Unutmayalım; Allah’a giden yol, anne babanın rızasından geçer. Onların duasını almak, Cennetin kapısını aralamaktır. Rabbimiz buyurdu:

“Rabbim! Onlar beni küçükken nasıl merhametle yetiştirdilerse, Sen de onlara merhamet et.” (İsrâ 24)

Allah’ım! Ana babamızı affet, onlara uzun ömür, hayatta olanlarına sıhhat, vefat edenlerine rahmet ihsan eyle. Bizleri onlara karşı vefalı, merhametli ve hizmet ehli kullarından eyle. Âmin.